Uprawa współrzędna
Uprawa współrzędna jest jednym z najbardziej interesujących współczesnych trendów w ogrodnictwie – chodzi o uprawianie na jednym obszarze różnych roślin, wpływanie na szkodniki lub polepszanie jakości konkretnych gatunków dzięki ich sąsiedztwu.
Najważniejsze sposoby łączenia roślin to:
- grupowanie gatunków rosnących wolno z takimi, które rosną szybko,
- zestawianie roślin o płytkich korzeniach z roślinami czerpiącymi z głębszych warstw gleby,
- współdzielenie przestrzeni przez okazy stanowiące różne piętra roślinności (np. drzewa owocowe + rośliny cieniolubne),
- naturalne zwalczanie szkodników poprzez odpowiedni dobór sąsiadujących ze sobą gatunków,
- nawożenie i wzmacnianie właściwości jednych roślin dzięki odpowiednio zaplanowanemu towarzystwu.
Spośród zalet upraw współistniejących (współrzędnych) to z pewnością oszczędność miejsca na małych działkach, co szczególnie wyraźnie widać w wypadku małych ogródków warzywnych, gdzie udaje się dzięki temu osiągać lepsze plony, a przede wszystkim uzyskać miejsce na rozmieszczenie większej ilości upraw. To tak jakby część przestrzeni przeznaczonej na uprawy współrzędne pomnożyć razy dwa. Plusem tego sposobu uprawy jest także brak niebezpieczeństwa wyjałowienia ziemi – sadzenie razem różnych roślin powoduje, że zasoby mineralne gleby wykorzystywane są w sposób równomierny i zróżnicowany, ponieważ różne gatunki potrzebują substancji odżywczych w różnym stopniu.
Ogród choćby w ograniczonym zakresie zaczyna przypominać naturalną łąkę, gdzie koegzystuje w zgodzie wiele organizmów, a gleba sama się regeneruje. Wprawdzie przy uprawie współrzędnej nie jest tak do końca, ponieważ ogrodnik musi nawozić swoje poletko, by uzyskać obfite plony, jednak sytuacja zdecydowanie bardziej przypomina stan naturalny niż wytyczanie równiutkich grządek. Najlepszymi towarzyszami w uprawie współrzędnej są: szpinak – kapusta, kalarepa, rzodkiewka, marchew, truskawki, sałata; fasola - ziemniak, marchew, ogórek, kapusta; sałata – rzodkiewka, marchew, cebula, czosnek, truskawka, ogórek, szpinak; rzodkiewka – marchew, szpinak, sałata, pietruszka, szczypiorek, kapusta, groch; marchew – sałata, groch, rzodkiewka, por, koperek, czosnek, cebula, pomidor; cebula – marchew (chroni przed szkodnikami), por, rzodkiewka, seler, burak, truskawki, pietruszka, koperek; czosnek – marchew, ogórek, pomidor, truskawki oraz kwiaty takie jak lilie, róże i tulipany (chroni przed szkodnikami); groch – marchew, cykoria, koper włoski, sałata, ogórek, kalarepa; bób – marchew, cykoria, koper włoski, sałata, ogórek, kalarepa; truskawki – czosnek, cebula, szpinak, sałata; kukurydza - ziemniak, groch, fasola, ogórek, dynia, kabaczek, pszenica; ogórek - fasola, kukurydza, groch, rzodkiew, słonecznik, bób, czosnek, sałata; ziemniak - fasola, kukurydza, kapusta, chrzan, len. Nie powinno się zestawiać następujących roślin: fasola - cebula, czosnek pospolity, mieczyk; ziemniak - dynia, kabaczek, ogórek, słonecznik, pomidor, mak polny, komosa biała; burak - fasola, gorczyca; marchew - koperek; Kapusta - truskawka, pomidor, fasola; ogórek - ziemniak, zioła aromatyczne. Planując tegoroczne siewy i nasadzenia w ogrodach warzywnych, warto zastanowić się nad posadzeniem obok siebie sprzyjających sobie roślin. Pomijając aspekt praktyczny, ogród prezentuje się znacznie bardziej urokliwie, kiedy zamiast wielkich bloków danego gatunku wysadzonego na wielu zagonkach obok siebie widać w nim przeplatanie się różnych roślin posadzonych na sąsiadujących grządkach lub naprzemiennie w jednej linii. Teraz, jeszcze przed sezonem, można zaplanować wprowadzenie w życie tego ulepszenia, ponieważ w późniejszym okresie byłoby to niemożliwe ze względów logistycznych. Czas wypróbować zalety uprawy współrzędnej!